TÜRKLER İÇİN MEZARLIKLARINDAN DAHA AZİZ BİR ŞEY YOKTUR!
 Anadolu’da, özellikle büyük şehirlerdeki mezarlıklarda bulunan mezar taşlarını, tarih ve sanat yönünden incelemenin, bunları albümler haline koymanın, Türk kültürü için değerleri asla küçümsenmemelidir. Ne yazık ki bu konuda çok az çalışma yapılmış, hatta birçok tarihi mezarlıklardaki paha biçilmez sanat eserleri/mezar taşlarımız gerek doğa şartları gerek insan faktörü sebebiyle yok olma tehlikesi altında. Bu ata yadigarı mezar taşları kırılmış, çalınmış, yer yer yanlış uygulanan şehircilik çabaları uğruna tamamen ortadan kaldırılmışlardır. Pek çoğu şehirlerin tarihine ışık tutan, birer açık hava müzesi olan bu mezarlıkları daha da kaybolmadan, sistemli bir biçimde incelemek, envanterini çıkarmak, çok önemli olan bazı mezar taşlarını yerinde korumak mümkün olmazsa, bunları müzelerde toplamak Türk bilim insanlarının ve sanat tarihçilerinin görevi olmalıdır. Ben yıllardır tarihimizin öksüz çocuğu niteliğindeki bu mezar taşlarını fotoğraflıyor ve bunları kendi arşivimde biriktiriyorum. Ve ne acıdır ki birkaç sene önce gittiğim bir mezarlıkta Türk kültürü açısından paha biçilmez önem ve değere sahip mezar taşlarının yok olduğuna şahit oluyorum. 

 Bugün mezarlıklarımız kapağı açılmamak üzere kapatılmış eski bir kitap gibi durmakta, yıpranmakta, eskimekte ve elden çıkmaktadır. Bir mezarlık, aynı zamanda bir tarih atlasıdır; milletlerin yaşadıkları coğrafî mekânları en fazla onlar belirler. Tarihî coğrafyasına sadakat göstermeyen milletlerin topraklarının yağmalanması da er veya geç kaçınılmaz olacaktır. İskender Pala’nın bu düşünüşü toplumsal bilinç uyandırmak adına son derece yerinde olmuştur.
Bizlere bu kültürel mirası bırakan atalarımız, mezar taşlarının korunmasına özen göstermiştir. Bu durumun somut örneği ise; 1886 tarihinde Bergama kazı başkanlığı görevini yürütmekte olan arkeolog Carl Humann, antik bir kitabeyi keşfetmek için bir Osmanlı şâhidesini deviren iki genç Alman arkeoloğa (C. Schuchardt ve von Doitinchem) “Siz ne yaptığınızı sanıyorsunuz! Türkler için mezarlıklardan daha aziz bir şey yoktur, onları böyle tahrik etmeye gelmez!” diyerek çıkıştığı da tarihî bir gerçektir.

Bu anlamda geçmişin zihin yapısını bize gösteren bu taşları içerisinde barındıran, adeta açık hava müzesi görevi üstlenen tarihi mezarlıkların öneminin farkına varılması ve bu mirasın korunarak gelecek nesillere aktarılması nesiller arası bağın kurulması açısından oldukça önem arz etmektedir. Bu bağlamda yerel yönetimlere çok iş düşmektedir.

Kumsal Şimşek

OLAY AYDIN